Projeto DHnet
Ponto de Cultura
Podcasts
Direitos Humanos
Desejos Humanos
Educao EDH
Cibercidadania
Memria Histrica
Arte e Cultura
Central de Denncias
Banco de Dados
MNDH Brasil
ONGs Direitos Humanos
ABC Militantes DH
Rede Mercosul
Rede Brasil DH
Redes Estaduais
Rede Estadual RN
Mundo Comisses
Brasil Nunca Mais
Brasil Comisses
Estados Comisses
Comits Verdade BR
Comit Verdade RN
Rede Lusfona
Rede Cabo Verde
Rede Guin-Bissau
Rede Moambique

4s1xr



O novo espectro

Boaventura de Sousa Santos

Em 1848 Marx e Engels anunciavam que um espectro assombrava a Europa, contra o qual todos os poderes da velha Europa se uniam, tentando exorciz-lo. Esse espectro era o comunismo, a luta dos operrios contra o capitalismo que transformara a dignidade pessoal em valor de troca e reduzira todas as liberdades a uma s, a do comrcio livre: "estes operrios... so uma mercadoria como qualquer outro artigo de comrcio e esto, por isso, igualmente expostos a todas as vicissitudes da concorrncia, a todas as oscilaes do mercado".

No ado sculo e meio, este espectro foi exorcizado na Europa por trs vias principais: a social-democracia, o comunismo sovitico e o nazi-fascismo. Os dois ltimos, depois do holocausto e do gulag, aram de exorcismos a outros tantos espectros a exorcizar. E para os exorcizar restou apenas a social-democracia. Desde h duas dcadas, a globalizao neoliberal tenta transformar a social-democracia num espectro a exorcizar pelo comrcio livre. A esquerda europia, legtima herdeira da social-democracia, no se deu conta de que, ao aceitar exorciz-la, em nome do neoliberalismo, se ia a pouco e pouco transformando, ela prpria, num espectro de si mesma. Teremos fechado o crculo? Ser que o neoliberalismo, qual face de Janus, est a transformar-se, igualmente, de exorcismo em espectro? Os xitos eleitorais de Le Pen em Frana e de outros partidos da extrema direita noutros pases da Europa sero uma manifestao invertida desse espectro? Ser esse espectro o neofascismo? Qual ser a via para o exorcizar?

A histria no se repete, embora no deixe de ser perturbador que os grupos sociais que menos integrao obtiveram na social-democracia ou que mais rapidamente esto a ser dela expulsos - os jovens e os trabalhadores atingidos pela precarizao da relao salarial - se sintam numa situao algo semelhante descrita pelo Manifesto Comunista e que no tenham sua disposio uma soluo auspiciosa do tipo daquela que era prometida pelo Manifesto. Ser ento o espectro o neofascismo? A histria europia mostra que o espectro de uns foi o exorcismo de outros, e vice-versa. Da a importncia crucial do modo como se define o espectro e de quem se pretende beneficiar e atingir com tal definio.

direita europia interessa que o espectro seja definido como neofascismo. Com isso ela conseguir o esvaziamento definitivo da esquerda, j quase exangue. uma armadilha em que a esquerda europia facilmente cair, to profunda est nela inscrita a luta antifascista. Para sobreviver, no entanto, a esquerda no poder cair nela. Em minha opinio, o espectro no o neofascismo mas algo de mais novo. um espectro bicfalo. A sua primeira cabea a eventualidade de, medida que a democracia perde a sua capacidade para redistribuir riqueza social, estarmos a caminhar para sociedades que so politicamente democrticas mas socialmente fascistas. O novo fascismo no , assim, um regime poltico; antes um regime social, um sistema de relaes sociais muito desiguais que coexiste cumplicemente com uma democracia poltica socialmente desarmada.

A segunda cabea do espectro a tentao hegemnica de se pensar que a primeira cabea do espectro pode ser exorcizada nos pases ricos mediante a contnua e crescente explorao e humilhao dos pases pobres. Esta segunda cabea a globalizao neoliberal tal como est constituda, e a mais insidiosa porque, no deserto de alternativas por ela criado, se arroga credivelmente ser a nica soluo do problema que ela prpria constitui.

Nesta definio, o espectro, longe de ser europeu, global e s pode ser exorcizado globalmente. Isto significa que as lutas locais e nacionais tm de ser articuladas globalmente, no pressuposto de que no possvel outra Europa mais solidria sem que outro mundo, mais solidrio, seja igualmente possvel. A mensagem do Frum Social Mundial e as prticas dos movimentos e organizaes que o constituem so, assim, a nica alternativa "lepenizao" da Europa, lepenizao que, alis, sob outra forma est j a ocorrer nos EUA.

Desde 1995 dhnet-br.diariodetocantins.com Copyleft - Telefones: 055 84 3211.5428 e 9977.8702 WhatsApp
Skype:direitoshumanos Email: [email protected] Facebook: DHnetDh
Busca DHnet Google
Not
Loja DHnet
DHnet 18 anos - 1995-2013
Linha do Tempo
Sistemas Internacionais de Direitos Humanos
Sistema Nacional de Direitos Humanos
Sistemas Estaduais de Direitos Humanos
Sistemas Municipais de Direitos Humanos
Hist
MNDH
Militantes Brasileiros de Direitos Humanos
Projeto Brasil Nunca Mais
Direito a Mem
Banco de Dados  Base de Dados Direitos Humanos
Tecido Cultural Ponto de Cultura Rio Grande do Norte
1935 Multim